РУБРИКАТОР
Хос эһэм Слепцов Степан Афанасьевич
Слепцов Степан Афанасьевич туһунан быраата Савва Слепцов ийэтигэр суруйбут суругар, Калуга оройуоннааҕы кыргыһыыга быраатынаан кыттыбыттар. Ити күн сэрии кэнниттэн тохтобулга чэй оргутунан аһыы олордохпутуна, командир аттарга барбыт байыаһы солбуйарга ким барарый диэбитигэр, Степан Слепцов солбугунан барарга тылламмыт, онтон солбуллубут байыас кэлэн олорорун кытары өстөөх самолета уйулаан көтөн кэлэн, аттар турар сирдэрин диэки бомбаны түһэртээн дэлби ыстанан көнньүүһүнэ аттардыын-киһилиин өрө ыһылла түспүттэр. Күдэрик туман симилитэрин кытары, Савва сүүрэн тиийэн убайын Степан өлүгэ тус-туһунан ыһыллан хаалбытын көрөн, өлүгүн биир-биир лаппаахынан баһан хомуйаннар көмпүттэр. Онтон тыыннаах ордубут өстөөх өрөгөйдүү иннилэрин диэки кимэн киирэн барбыттар. Савва кыргыһыыга сылдьан улаханнык бааһыран госпитальга киирэн эмтэнэн, үтүөрэн тахсыбытын кэннэ дойдутугар барарга эппиттэр. Кини төрөөбүт дойдутугар төннөн иһэн, Свердловскай куораты ааһан баран өлбүтүн туһунан биллэрии ийэтигэр Алааппыйа эмээхсиҥҥэ кэлбитин ааҕан биэрбиттэр. Онон ийэ эрэйдээх икки уолун Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ сүтэрэн кырдьар сааһыгар сиэннэригэр сытан өлбүтэ.
Фронтан хос эһэм суруктара
Нам улууһун Арбын нэһилиэгэ былыр-былыргыттан күүстээх, кыанар, айаҥы-сырыыны кыайар дьоннордооҕо. Кырдьаҕастар кэпсииллэринэн, оннук дьоннорунан Бугаевтар, Слепцовтар аҕа уустара эбиттэр. Кинилэртэн биирдэстэрэ мин хос эһэм Слепцов Степан Афанасьевич.
Аҕа дойдуну көмүскүүр сэрии бүппүтэ 50 сылынан сибээстээн: «Мин аймахтарбыттан ким эмэ сэриигэ сылдьыбыта дуо?» - диэн эбэбиттэн ыйыттым. Эбэм Слепцова Варвара Степановна, билигин 61-рэ, сэрии сылларыгар уончалаах үһү. Кини ийэтэ эрдэ өлөн эбэтигэр Слепцова Агафия Ионовнаҕа иитиллибит. Хос эһэм сэриигэ барарыгар иккис кэргэнэ Слепцова Ирина Прокопьевналыын олороро. Маачаха хос эбэм билигин 83 саастаах. Арбын бөһүөлэгин ытык кырдьаҕаһа. Хос эһэм суруктарын билинҥэ диэри кичэйэн уура сылдьарын көрдөрдө. Ол иһин эһэм сиэннэрэ наһаа махтанабыт.
Мин хос эһэм Слепцов Степан Афанасьевич 1941 с. от ыйын 17 күнүгэр Сыгыннаахтан сэриигэ ыҥырыллыбыт. Кинини кытта биир дойдулаахтара Колесов Афанасий Данилович, Иванов Алексей Тимофеевич, Оконешников Николай уонна бииргэ төрөөбүт быраата Слепцов Савва Афанасьевич ыҥырыллыбыттара.
Мин хос эһэм Смоленскай уобаласка сэриилэспит. Өлбүтүн туһунан биллэрии 1942 с. Смоленскай уобаластан кэлбит.
Мантан аллараа хос эһэм суругун хайдах баарынан тиэрдэбин:
«Дьоннорбор. Мин бардым, аччыгыйа сыл аҥара үөрэнэбит, таайдахха, илин диэкки барабыт. Дьэ, быраһаайдарыҥ, үчүгэйдик олоруҥ. Савва ыалдьан хаалла. Хайдаҕа да биллибэт. Сарсыарда 9 4.12.08.1941 сыл.»
«Дорооболоруҥ Ирина, Агафия, Гавриил,бырааттар, оҕолор. Биһиги үөрэнэн бүтэн баран, олунньуга барбыппыт. Хаара халыҥа, тыала хойуута, биһиги Арбыммытынааҕар быдан куһаҕан, оннооҕор Москва хаара биһиэнин саҕа. Үгүһү суруйуох суох, өллөххө өлүллүө, ортоххо ордуллуо, өлбөт диэн суох. Савва, Степан буолан биир солуома анныгар 8 хоннубут, баайтаһын ат этин сиэтибит. Чэ, быраһаайдарыҥ. Кулун тутар 23 к. 1942 с»
Хос эбэм Ирина Прокопьевна маннык кэпсиир: «Ыстапаан 1941 сыллаахха атырдьах ыйын 17 күнүгэр Арбынтан барбыта. Кыыһын Шураны сыллаан ылбыта уонна суумкатын ылаат, сүүрэн тахсыбыта дьиэттэн. Мин кэнниттэн ытыы-ытыы эккирэппитим.
Киниттэн аҕыс ыйдаах ыарахан хаалбытым, уол оҕо төрөөн өлбүтэ. Айаннаан иһэн хаста да суруйбута. Маҥнайгы суругун Көбөкөнтөн ыыппыта. Онно эппит: «Арбын харыйатын аастым, санаам күүһүрдэ, өстөөхтөрү иэстэһэ бардым», — диэн».
Сэриигэ бииргэ сылдьыбыт киһитэ, Намҥа олорор Кривошапкин Петр кэпсээбитэ: «Нууччальгы билэр буолан, сахаларга командир этэ», — диэн.
Үс муннуктаах сурук, өлбүтүн туһунан биллэрии 1942 с. кэлбитэ. Хос эһэм төрөөбүт икки кыыһыттан аҕыс сиэннээх. Бары ыал буолбут, оҕолордоох дьон. Кинилэр истэригэр учууталлар, суоппардар, механизатордар, салайар үлэһиттэр бааллар. Аҕыс сиэннэриттэн 18 хос сиэннээх. Кини аатын салҕааччылар баалларыттан эбэлэрим олус астыналлар, үөрэллэр.
Сахаяна Бугаева,
Арбын оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ
1996 сыл