РУБРИКАТОР
Абаҕам Дьяконов Николай Афанасьевич I
1898 сыллаахха Нам оройуонун Арбын нэһилиэгэр Тыыллыма аҕатын ууһугар Арыылаах диэн сиргэ бааһынай ыал кэргэнигэр төрөөбүтэ. Аҕата - Охонооһой, ийэтэ - Ылдьаана. Ийэтэ сүрдээх кыраһыабай дьахтар эбит. Уп-уһун, көбүс-көнө, сырдык хааннаах дьахтар этэ диэн аҕабыт куруук кэпсиир буолара, төбөтө ыалдьар буолан, төбөтүгэр наар былааттаах сылдьара диир этэ. Эбэбитин билэр дьон, аймахтарбыт бары үчүгэйдик ахталлар этэ. Наһаа эйэҕэс. Киирбит ыалдьыты хайаан да аһатан таһаарар үһү. Улахан киһи буоллун, оҕо буоллун. Абаҕам сэрииттэн эргиллэн кэлэригэр ийэлээх аҕата өлбүттэр. Бу Охонооһойдуун кинилэр 3 уол оҕону уонна 1 кыыс оҕону төрөтөллөр. Кыыстара Сыкына эмиэ уп-уһун кыыс үһү. Эдэр сааһыгар ыалдьан өлбүт. Николай Афанасьевич мин абаҕам буолар. Мин аҕабын кытта Петр Афанасьевичтыын бииргэ төрөөбүттэр. Аҕабыттан сүүрбэ сыл аҕа эбит. Бу кинилэр бииргэ төрөөбүт бырааттара Дьяконов Николай (Көппүөс) диэн. Кинилэр үһүөн сэриигэ барбыттара.
Онтон абаҕам туһунан кэпсиир буоллахха, кини 41 сааһыгар сэриигэ ыҥырыллан барбыт. Бииргэ төрөөбүт быраатын кытта биир ротаҕа, биир сиргэ сэриилэсппиттэр. Ленинград анныгар сэриилэспит. Онтон абаҕам атаҕар улахан бааһырыыны ылан госпитальга киирбит. Онтон ыла сүтэрсэн кэбиспиттэр. Госпитальтан тахсан баран, сэриилэһэр армиятыгар ат көрөөччүнэн сылдьыбыт. Дойдутугар 1943 сыллаахха эргиллэн кэлбитэ.
Матырыастыын 7 оҕону төрөтөллөр. Оҕолоро олох кыраларыгар өлбүттэр. Онон абаҕам аатын ааттатар, кэнчээри ыччата суох. Армияттан кэлэн баран икки оҕолоох сэрии огдооботун Ядрихинская Балбаараны кэргэн ылар. Дойдутугар кэлэн кадровай булчутунан үлэлээбит. Абаҕабыт байанайдаах булчут этэ. Мин өйдүүбүн ээ, тыаттан булт бөҕөлөөх кэллэҕинэ, аҕабынаан ампаарга таһалларын. Дьэ, уонна андаатар, саһыл, куобах, киис, бэдэр сүлүүтэ саҕаланар аан таһын диэки. Ийэм аҕатынаан көмөлөһөллөрө. Ол кэннэ дьиэ истиэнэтэ маска хатарыллыбыт тирии буолар этэ барыта. Мин өйдүүрбүнэн, наар куобахха туһах иитэр этэ. Хас киэһэ аайы куобах аҕалара. Ол саҕана куобах наһаа дэлэйэ сылдьыбыт кэмэ быһыылаах этэ. Биир күн туһахтарыттан сүүс куобаҕы ылан турардаах. Ампаарбыт иһэ тобус-толору куобах буолара. Ити курдук, сопхуос чулуу булчута этэ.
Абаҕам хаһан да кыыһырар диэни билбэт этэ. Оҕону кытта оҕо курдук куруук үөрэ-көтө сылдьара. Кини 1979 сыллаахха өлбүтэ.
«Улуу Кыайыы 20 сыла», «Японияҥы кыайыы иһин» мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.
Ульяна Петровна Дьяконова,
балта