РУБРИКАТОР
Көмүс уҥуоҕа Ржевкэ хаалбыта
Ржев куорат иһин уоттаах кыргыһыыга сырдык тыына быстыбыт Хатырык олохтооҕо Куличкин Семен Иванович «Память» I кинигэтигэр Хамаҕатта киһитэ диэн суруллубут.
С.И. Куличкин-Дохсун Сэмэн бииргэ төрөөбүт убайа, биһиги аҕабыт Куличкин Афанасий Иванович-Охоос, балтылара Анна Ивановна — Хатырык төрүт олохтоохторо. Анна Уус-Алдан киһитигэр Харчылаах Сэмэҥҥэ кэргэн тахсан, билигин сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, үлэ, үөрэх дьонноро, эбэлэрин аатын ааттаталлар. Дохсун Сэмэн убайа Охоостуун Хатырыкка ыал буоланнар, Талаһалаах күөлгэ кыстыктанан, Төгүрүккэ сайылыктанан, ынах, сылгы ииттэн дьукаах олорбуттар. Сэрии иннинэ Остуолбаҕа нуучча дьиэтин туттаары акылаатын түһэрэн, мастарын бэлэмнээбиттэрэ, сэрии саҕаланан, хойукка диэри сытан ыһыллыбыта.
Куличкин Сэмэн эриличчи көрбүт киэҥ харахтаах, бөдөҥ-садаҥ уҥуохтаах, түргэн туттунуулаах, кыайыгас-хотугас үлэһит киһи этэ диэн кырдьаҕастар ахталлар. «Ворошилов» колхозка хонуу биригэдьииринэн үлэлээбит. Ханнык да хаҥыл аттары айааһаан сыһытара үһү. Кэргэнэ Өрүүнэ колхозка ыанньыксыттаабыта, оҕолоро Мария, Бүөтүр Хатырык оскуолатыгар үөрэммитттэрэ. Сэрии кэмигэр Мария Булуҥҥа балыкка биир сыл, онтон Сангаарга таас чоххо үлэлээбит. Кэлин Хатырыкка балыыһаҕа поварынан үлэлээбитэ. Быраатын оҕотун ииппитэ Вася куоракка ыал буолан олорор, үлэлиир. Дохсун Сэмэн уола Бүөтүр бастаан колхозка, онтон кино-механигынан, кэлин суол маастарынан үлэлии сылдьан, Көбөкөҥҥө өрүс суолунан сылдьыыны аһаары, ДТ тракторынан айаннаан иһэн, муус тостон, үһүө буолан тохсунньуга суорума суолламмыттара.
Дохсун Сэмэн фроҥҥа барарга бэбиэскэ тутан баран, уоттаах сэрииттэн эргиллибэтин сэрэйдэҕэ буолуо, биир сылгыны кистээн өлөрөн, бүтэһик аһылыгын чугас ыалларын ыҥыртаан бииргэ аһаабыттар. Уола Бүөтүр, быраата Ньукулай Нам киинигэр диэри атаарбыттар.
Ол саҕана фроҥҥа ыҥырыллыбыттар ахтыыларынан Мальта станцияҕа тиийэн, төрөөн баран түбэспэтэх кытаанах байыаннай бэлэмнэниини үс ый устата барбыттар. Манна саллаат олоҕо строй, уулаах окуопа, үлэ, сэрии, өлүү буоларын бары билэллэр.
Ржев куорат иһин кыргыһыы туһунан Таатта киһитэ И.Н. Христофоров ахтыытыттан: «34 хонук устатыгар икки өттүттэн сир, халлаан ньиргийэр, ынырыктаах хапсыһыыта буолбута. Үрдүбүтүттэн, ойоҕоспутуттан буулдьа сып-сырылас, снаряд дэлбэритэ ыстанар тыаһа, өлүү-сүтүү, ыһыы-хаһыы, киһи тулуйбат алдьархайа. Манна сахалар элбэх этибит эрээри, аҕыйах хонук иһигэр биллэрдик аччаабыппыт. Киһи киһини сэймэктэһиитин, өлөрөр-өһөрөр санаалааҕын, чэгиэн, эдэркээн бэйэлээх ыччат дьон дьолу, үөрүүнү-көтүүнү билбэккэ сылдьан, өлөр өлүү алдьархайыгар түбэспиппит». Кини 1942 с. балаҕан ыйыгар илиитигэр ыарахан баас ылан, дойдутугар этэҥҥэ эргиллэн кэлбит.
Биһиги убайбыт Куличкин Семен Иванович 4-с гвардейскай мотострелковай полк байыаһа 1942 с. балаҕан ыйын 22 күнүгэр сырдык тыына быстан, аата-суола Ржев куорат пааматынньыгар суруллубут.
Татьяна КУЛИЧКИНА,
общественнай корреспондент