Автор: Бэс ыйын 21 күнүгэр, «Эҥсиэли» култуура уонна сынньалаҥ пааркатыгар Дойдуга Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Ийэ дойдуну көмүскээччи, Нам улууһугар Кыайыы уонна Нам улууһа тэриллибитэ 95 сылларыгар аналлаах «КЫАЙЫЫ КЫНАТТАН, ӨРӨГӨЙ ҮКТЭЛЛЭН, ТУНАЛЫЙАР ТУОНАМ – ЭҤСИЭЛИМ ХОЧОТО!» Үрүҥ Тунах ыһыах чэрчитинэн «Эҥсиэли Кыайыыны уруйдуур!» улуустааҕы уус-уран ааҕыы түһүлгэтэ буолан ааста.
Эҥсиэли хочотун айар-тутар, төрүт сахалыы тылбытынан айылҕа араас өҥүн курдук суруйар-бичийэр, талааннаах дьоммутун, уус-уран ааҕыыга кыттааччыларбытын Нам улууһун библиотекаларын ситимин үлэһиттэрэ алгыстаах алаадьынан, кыынньар кымыһынан көрүстүлэр.
Айар дьоҕур, кэрэни уруйдуур үтүө күммүтүгэр улуустааҕы уус-уран ааҕыыга араас идэлээх, дьарыктаах дьон кэлэн үөрэ-көтө, сэгэлдьиһэ хаамтылар.
Күн-дьыл уу сүүрүгүнүү устан аастар-ааһан иһэр. Онтон биһиги Улуу Кыайыыны аҕалсыбыт ветераннарбытын, умнуллубат үтүөлэрин көлүөнэттэн көлүөнэҕэ сотуллубат героическай олох историятын быһыытынан киэн туттар, холобур оҥостор ытык иэспит буолар. Хорсун буойуттарбыт, кыайыы туһугар тыылга бэриниилээхтик үлэлээбит аҕа көлүөнэ дьоммут ааттара үйэттэн үйэҕэ көмүс буукубанан суруллалларын кэпсии-көрдөрө сылдьыахтаахпыт.
«Сэрии мөссүөнэ…» күрэскэ бөлөхтөр, ол ыар кэм тыйыс сылларыгар анаммыт литературнай дьүһүйүүнү туруордулар. Манна 5 нэһилиэктэн түмсэн кэлэн, олус долгутуулаах, харах уулаах көстүүлэри көрдөрөн, бочуоттаах маҥнайгы үрдэли (8000 солк.) ыллылар Партизан нэһилиэгин «Айылгы» орто оскуолатын үөрэнээччилэрэ, «Өлбөт сүппэт өйдөбүл» литературнай композиция. Салайааччылар: Петрова Е.И., Колесов В.В.
2 үрдэл (6000 солк.) — В.В. Ушницкай -Сэки хоһоонугар «Ытыктааҥ, харыстааҥ ветеран дьоннору» литературнай композиция. Никольскай нэһилиэгин «Добун дорҕоон» бөлөх. Салайааччы: Сивцев Василий Николаевич.
3 үрдэл (4 000 солк.) — «Отуу уота» литературнай түмсүү, «Түөрт уон биэс сыллааҕы Ыам ыйын тоҕуһа» хоһоонунан «Ким да умнуллубат! Туох да умнуллубат!». Салайааччы: Прасковья Дмитриевна Байанаева.
Кылаан Чыпчаал (10 000 солк.) кыайыылаахтарынан ааттаннылар Т.К.Ядрихинская аатынан Намнааҕы социальнай-геронтологическай киин, «Таанньа хатыҥа» Т.К.Ядрихинская хоһоонугар олоҕуран литературнай-музыкальнай дьүһүйүү. Салайааччы: Матвеева Мария Васильевна.
«Үйэтитии» анал аат үрдүк аатын ылла Федотова Татьяна Михайловна, Үөдэй нэһилиэгэ.
Улуустааҕы уус-уран ааҕыы күрэх «Сэрии мөссүөнэ…» литературнай дьүһүйүү дьүүллүүр сүбэтигэр үлэлээтилэр: Гоголева Раиса Алексеевна, СӨ култууратын туйгуна, Н.М. Рыкунов аатынан улуустааҕы киин модельнай библиотека сүрүннүүр библиографа; Данилова Лариса Дмитриевна -И.С.Гаврильев аатынан 1№дээх Нам орто оскуолатын үрдүк категориялаах саха тылын уонна литературатын учуутала, республиканскай, всероссийскай «Лучший учитель родного языка и литературы-2024» күрэс кыайыылааҕа, «Күндүл» литературнай-театральнай бөлөх салайааччыта; Орлова Сахаяна Афанасьевна, СӨ култууратын туйгуна, улуустааҕы култуура уонна духуобунай сайдыы салалтатын сүрүн специалиһа.
«Биир эргэ хаартыска кэпсиир… » Бу күрэххэ биир дойдулаахпыт, Хатыҥ Арыы нэһилиэгиттэн төрүттээх, сахалартан бастакы график, РСФСР үтүөлээх, Саха сирин норуодунай худуоһунньуга Эллэй Семенович Сивцев “Кыайыы” диэн хартыынатынан 15 мүнүүтэ болдьох бэриллэн кыттааччылар тута түөрт субурҕа хоһоон суруйдулар.
Дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлээтилэр: Байанаева Прасковья Дмитриевна, СӨ суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, улуустааҕы «Отуу уота» литературнай түмсүү бэрэссэдээтэлин солбуйааччы; Бочкарева Февронья Юрьевна – Нам улууһун, Көбөкөн нэһилиэгин олохтоох библиотекатын сэбиэдиссэйэ, улуустааҕы «Отуу уота» литературнай түмсүү чилиэнэ; Васильева Оксана Егоровна — Нам улууһун муниципальнай оройуон «Үөрэх салалтата» муниципальнай казеннай тэрилтэ иитэр уонна эбии үөрэхтээһин салаатын сүрүннүүр специэлиһэ, улуустааҕы «Отуу уота» литературнай түмсүү чилиэнэ.
Дьэ, бу түөр субурҕа хоһоон нөҥүө бастыҥнар ааттара этилиннилэр:
I үрдэли (3000 солк) ылла Быканова Е.Н.-Быыкаа Катя
II үрдэл (2000 солк) — Бурнашев Н.Н. — Куола Уола
III үрдэл (1000 солк) — Нератова З.В. — Тупсууна.
“Хоһоонунан хоһуйсуу” күрэххэ өбүгэлэрбититтэн кэлбит үгэспитин сөргүтэн кэлбит ыалдьыттар бэйэ-бэйэлэрин тургутан, уустаан-ураннаан саҥардылар, кэпсээтилэр. Күрэх 3 түһүмэхтэн турда, маҥнайгы түһүмэххэ иккиэ буолан бэйэ-бэйэлэрин көрөн туран хоһуйустулар, онтон иккис, үһүс түһүмэххэ биирдиилээн сэрэбиэйинэн тахсан бэриллибит тылы кэҥэтэн-сайыннаран, ыллаан-туойан 5 мүн. итэҕэһэ суох хоһуйуу барда.
Ол түмүгүнэн Аҕа дойду сэриитин 1942-1943 сс. кыттыылааҕа, Албан аат lll истиэпэннээх, Аҕа дойду сэриитин ll истиэпэннээх уордьаннарын кавалердара, педагогическай улэ бэтэрээнэ, сэттэ оҕо аҕата, Түбэ нэһилиэгиттэн төрүттээх Алексей Иванович Слепцов аатынан удьуор-аймах дьонноро, оҕолоро, сиэннэрэ туруорбут “Кылаан чыпчаал» бириис кыайыылааҕынан буолла Беляева Светлана Васильевна, Нам с. «Кыталык» уһуйаан иитээччитэ, саха мааныылаах «Көмүлүөк» иһитин набора туттарылынна.
Хоһуйсуу күрэҕин сыаналаатылар: Байанаева Прасковья Дмитриевна, СӨ суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, улуустааҕы «Отуу уота» литературнай түмсүү бэрэссэдээтэлин солбуйааччы; Адамова Нюргуяна Ивановна, Хатыҥ-Арыы нэһилиэгин «Чороон» норуот айымньытын киинин методиһа, республиканскай, улуустааҕы хоһоон күрэхтэрин хас да төгүллээх кыайыылааҕа. Хатыҥ-Арыы нэһилиэгин «Иэйэр кут» хоһоон ааҕар эдэр ыччаттар түмсүүтүн салайааччыта уонна Павлова Пелагея Дмитриевна, саха тылын уонна литэрэтиирэтин учуутала, СӨ үөрэҕириитин туйгуна, «Россия бастыҥ учуутала» күрэх кыайыылааҕа, РФ иитиигэ уонна үөрэхтээһиҥҥэ Бочуоттаах үлэһитэ.
Бу курдук саргылардаах сахаларбыт, салаһыннаах саҥаларын, тойуктарын кэпсиир-ипсиир «Эҥсиэли Кыайыыны уруйдуур!» улуустааҕы уус-уран ааҕыы түһүлгэтэ бэрт уратытык-сэргэхтик ааста.
Тэрээһиммитигэр күүс-көмө буолбут коллегаларбытыгар тыас-уус доҕуһуолунан, ырыанан-тойугунан киэргэппит, түһүлгэбитин маанылаабыт Хатыҥ-Арыы нэһилиэгин «Чороон» норуот айымньытын дьиэтин үлэһиттэригэр (директор Пономарева С.Д.), дьүүллүүр сүбэҕэ үлэлэспит, сүбэ-ама бэрсибит дьоммутугар, Аҕа дойду Улуу сэриитин ветерана Алексей Иванович Слепцов удьуордарыгар махтал истиҥин этэбит.
Күндү дьоммутугар, кыттааччыларбытыгар махтанабыт, хаһан да көххүтүн ыһыктымаҥ, сайаҕас санааҕытын самнарымаҥ, төрөөбүт төрүт тылбыт туһугар өрүүтүн биир санааҕа, бииргэ сомоҕолоһуоҕуҥ, бииргэ үлэлиэххэйиҥ. Олох талаһата – төрөөбүт тыл буоларын өрө тутуоххайыҥ.
Баҕарабыт бука барыгытыгар чэгиэн доруобуйаны, үрдүктэн үрдүк ситиһиилэри, дьолу-соргуну!
