«Отуу уотун» сырдык кыыма!

Ааспыт үйэ 80-с сс. Нам оройуонун «Ленин суола» хаһыатын сүрүн редакторынан Н.М. Рыкунов үлэлиир кэмигэр, «Отуу уота» литературнай түмсүү салайааччыта буолан, айар куттаах дьон айымньылара хаһыакка үгүстүк бэчээттэнэрэ.

   Мин ол саҕана, поэзия алыптаах эйгэтигэр саҥа ылларан эрэр кэмим буолан, Макар Жирков-Хара Макар, Николай Рыкунов, Иннокентий Елисеев-Усхаан, Александр Дунаев, Василий Ушницкай-Сэки, Юрий Потапов-Саргын, Иван Бубякин-Чөҥөчөк, Анна Парникова-Сабарай Илгэ уо.д.а. айымньыларын сэргээн ааҕарым.

   1-кы Хомустаах орто оскуолатыгар учууталлыы сылдьан, 1984 с. оскуола иһинэн ыытыллыбыт литература нэдиэлэтин кэмигэр ахсыс кылаас оҕолорун илдьэ поэт Н.М. Рыкунову кытта көрсүһүү тэрийбитим. Эрдэттэн болдьоһон баран, күнүс 14.00 чааска Нам сэлиэнньэтин киинигэр «Ленин суола» хаһыат редакциятын дьиэтигэр Николай Михайлович үлэлиир кэбиниэтигэр уһун остуол тула олорон, истиҥ-иһирэх хоһоон хонуутугар киирбиппит. Улаханнык ытыктыыр, сүгүрүйэр суруйааччым ис-иһиттэн сырдаан, олус ылыннарыылаахтык бэйэтин буруолуу сылдьар хоһооннорун аахпытын бары сөҕө-махтайа, астына истибиппит. Ол көрсүһүү кэнниттэн Николай Михайлович ол-бу тэрээһиннэргэ көрүстэҕинэ: «Алеша, туох сонун?» − диэн үөрэ түһэрэ.

   Ол ааспыт 40-ча сыл анараа өттүгэр улахан ааттаах-суоллаах поэт тэрийбит «Отуу уота» литературнай түмсүүтүгэр хаһан эрэ киирэн айа-тута сылдьыам, өссө эбиитин салайааччынан талыллан үлэлиэм диэн түһээн да баттаппатах буоллаҕым.

   Дьыл-хонук ааһан, 2015 с. Александр Дунаев салайааччылаах «Отуу уота» литературнай түмсүүгэ улууспут киэн туттар ааттаах-суоллаах суруйааччыларын ортолоругар баар буолан хаалбытым долгутуулаах, үөрүүлээх, эмиэ да улахан эппиэтинэс буолбута.

   Дьэ манна кырдьык да улуус биллэр-көстөр, ийэ тыл сүмэтин иҥэринэн сахалыы сайа тыынар дьоһуннаах дьоно баалларын, күүстээх үлэ-хамнас барарын илэ көрөн-истэн итэҕэйбитим, сөхпүтүм. Ол курдук: Горнай, Уус Алдан, Мэҥэ Хаҥалас, Таатта, Хаҥалас, Кэбээйи улуустарын литературнай түмсүүлэрин кытта көрсүһүүлэр, «Күрүлгэн», «Чолбон» сурунааллары, «Саха сирэ», «Кыым», «Туймаада», «Эҥсиэли» хаһыаттары, «Дани-Алмас» хампаанньаны кытары бииргэ үлэлээһин тиһигин быспакка барбыта уонна билигин да салҕанан барар.

   «Отуу уота» литературнай түмсүүнү 1967 с. Николай Рыкунов тэрийиэҕиттэн, кини кэнниттэн 1995 с. кылгас кэмнэргэ «Отуу уотун» Ким Абрамов-Кыымаан, Калистрат Еремеев, Иннокентий Елисеев, Андрей Кобяков салайан үлэлээбиттэрэ. 2012-2021 сс. Александр Дунаев таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. СӨ Суруйааччыларын сойууһугар эбии аҕыс киһи киирэрин ситиспитэ.

   2021 с. балаҕан ыйын 26 күнүгэр «Отуу уота» литературнай түмсүү салайааччытынан ананан үлэбин саҕалаабытым.

   М.Р. Софронова салайааччылаах Н.М. Рыкунов аатынан Намнааҕы киин библиотеканы кытта уонна түмсүүбүт иһинэн үгүс тэрээһиннэр ыытылыннылар. Ол курдук суруйааччылары кытта көрсүһүүлэр, саҥа кинигэлэр сүрэхтэниилэрэ, «Отуу уота» литературнай түмсүүбүт өрөгөйдөөх 55 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээһин, айар түмсүүбүт үлэтин-хамнаһын, сонуннарын, биирдиилээн айар куттаах дьоммутун улуус, өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар, «Күрүлгэн»,  «Полярная звезда» сурунаалларга,  инстаграм страницатыгар, Нам улууһун администрациятын пресс-киинин телеграм каналыгар, аныгы ситим нөҥүө тиһигин быспакка сырдаттыбыт.

   «Отуу уота» литературнай түмсүү бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Прасковья Байанаева улуустааҕы «Эҥсиэли» араадьыйаҕа түмсүү дьонун, литератураҕа сыһыаннаах биэриилэри былааннаахтык бэлэмнээн таһааран дьон-сэргэ сэҥээриитин ылар.

   Түмсүүбүтүгэр саҥа дьону киллэрии салҕанан барар. Ол курдук 2021 сылтан саҕалаан айар үлэҕэ үлүһүйбүт уонна саҥа холонор 34 киһиэхэ «Отуу уота» литературнай түмсүү дьиҥнээх чилиэнэ буолуу туоһу докумуонун, значогун туттардыбыт. Билигин 58 чилиэннээхпит, ол иһигэр 12 Суруйааччылар сойуустарын чилиэннэрэ. Онон «Отуу уотун» сөҕөрүйбэт төлөнө бар дьону сылаас тыынынан илгийэн саҥаттан саҥа, сонунтан сонун ааттар үүнэн тахсалларыгар төһүү күүс буола туруоҕар эрэнэбин.

Алексей Татаринов-Удьурҕай,

РФ Норуотун үөрэҕириитин туйгуна,

СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ,

«Отуу уота» литературнай түмсүү салайааччыта.

Саҥа аат

Олесова Туйаара Николаевна

 01.10.1991 сыллаахха Хаҥалас улууһугар, Нөмүгү нэһилиэгэр күн сирин көрбүтүэ.

2018 сыллаахтан Нам улууһун, Көбөкөн нэһилиэгэр кийиит буолан кэлэн олорор, бу 2024 сыл олунньутугар диэри

П.П.Ядрихинский-Бэдьээлэ аатынан СК методист идэтигэр үлэлээбитэ.

Билиҥҥи кэмҥэ оҕолорун көрөн дьиэ хаһаайката буолан олорор.

2022 с. Дьокуускайдааҕы Култуура уонна Искусство колледжыгар «Социально-культурная деятельность» диэн салааны кыһыл дипломунан бүтэрэн «организатор соц-культурной деятельности» идэни баһылаабыта.

Кэргэннээх, үс уол оҕолоох. Иллэҥ кэмигэр  араас бүлүүдэлэри астыырын, ыллыырын, хоһоон айарын, хоһоонноругар видео оҥорон монтажтыырын сөбүлүүр, ону таһынан хомустуурун, медитациялыырын, айылҕаҕа сылдьарын ордорор.

 Хоһоон суруйарга бу 2023 с. кыһыныттан холонон көрөн саҕалаабыта. Түүлүгэр көрбүтүн-истибитин үксүн хоһуйан суруйар. 2024 с. «Отуу уота» литературнай түмсүү чилиэнэ

Память предков есть во мне-
В венах кровью алой льется,
И, являясь, мне во сне,
Эхом громким раздаётся.

То медведем бурым ходит,
С далека за мной следя, 
То волчицей белой воет,
В чащу леса уведя. 

Черным вороном летаю
Над лесами и рекой.
В край родной я прилетаю
И парю поверх столбов,

Что стоят стеной громадной, 
Вдоль могучей нашей Лены.
Сила есть в тиши ночной
И за ней ступают нити-вены, 

Чтоб напомнить мне во сне
О своих корнях и предках. 
Есть их знания во мне -
Где-то там, в души потемках.

Ночь пройдет и я вернусь.
С леса, рек и скал, спеша.
И в сосуд один я соберусь,
Встретив утро неспеша.


Туйаара Олесова, Нам.
18.11.2024 г.

Лисица

Захотела, как-то раз девица 
Погадать самой тайком,
Заглянула в талую водицу,  
В темном сумраке ночном. 
Прошептала, чтоб явился, 
Кто судьбой с ней обручен. 
Хороводом лес пустился, 
Колдовством, что обречён. 
Облик волка появления 
Дева в ужасе узрела, 
Покосилась в изумлении 
И всё толком углядела:
Тело крепкое мужское, 
Только с волчьей головою, 
Стан высокий вдвое, 
Наделённый красотою. 
Крикнуть ажно не успела, 
Да и кто б услышал крика?
Руки крепкие забрали 
Деву юную без клика. 
И с тех пор живет девица 
В чаще заколдованном густом, 
Завлекает в лес сестрица 
Милым нежным голоском, 
Расставляет сети жрица, 
Мужику, что потерялся,
Зазывает в глубь прелестница, 
Чтоб навеки с ней остался. 
И живет теперь эта лисица
Среди нас сейчас и здесь, 
Искушает чарами любовницы
За разбитое сердце в месть. 

02.06.24 г.
Туйаара Олесова, Нам.

Носи, боль свою, как броню, 
От огорчений и страданий,
Носи её не снимая, храни
От еще большей боли и печалей.

Настанет время и невольно,
Доспехи придется одевать,  
Становится воином покорно
И к себе на службу вставать. 

Буди своего отважного солдата,
Что внутри уже давно живет, 
Пусть бьется он с бедами храбро,
Коли душа для спасения зовёт.

Со злыми языками пусть воюет,
Что вьются змеями в округе.
Сердце хрупкое пусть оберегает, 
Не испытывая страха и испуга.

Туйаара Олесова, Нам. 
21.05.24.

Не откладывайте счастье на потом,
Этот миг может и не случиться.
Не откладывайте жизнь на потом,
Дайте мечтам сегодня сбыться.

Одевайтесь ярко и нарядно,
Не боясь, что вас осудят,
Наносите красную помаду
И не думайте, «что скажут?»

Незаметно старость подкрадётся,
Сменит шпильки на галоши,
По лицу морщинками пройдётся, 
Станет всё потом «не гоже». 

Мы на спинке мира лишь пылинки,
Забывать об этом стали часто,
Удалит небрежно, как соринку
Мир, и не заметит даже это.

Успевайте сделать всё сегодня:
Приходите, покоряйте, побеждайте!
Вы поймите, жизнь мимолётна,
Зажигайте, созидайте и сияйте!

Туйаара Олесова, Нам. 
15.07.24.

Атын киһи мөкүтүн көрдөөмө,
Сыыһа оҥорбутуттан үөрүмэ,
Үрдүк курдук ончу туттума,
Ордукпун диэн олох сананыма.

Уһулуччу үчүгэй киһи суох
Бу орто туруу дойдуга,
Аньыыта-харата диэн суох
Бу олорор олохпутугар.

Ханнык баҕарар киьи кутугар
Будулҕаннаах муус да муоралаах,
Хас биирдии киһи сүрүгэр
Имэҥнээх итии да байҕалллаах.

Бэйэмсэх буолуугун утутаҥҥын
Өбүгэлэрин суолларын батыс,
Дууһан мындырын уһугуннаран
Сиэрдээх, көнө олоҕу ситис. 

30.05.24
Туйаара Олесова, Нам.

Дууһам мэник тыал курдук
Көй салгыҥҥа уйаара көтөр,
Кини сайыҥҥы холорук курдук
Миигин сиртэн тэйитэ ытыйар.

Сиккиэр тыал кэпсиир арааһы,
Кулгаахха иһиллибэт дьиктини,
Сэгэтэн көрдөрөр чарааһы,
Харахха көстүбэт кэрэни.

Түүлбэр куолас, дуораанынан
Сүргэбэр соһуччу кутуллар,
Алыптаах түүн куйаарынан
Дьылҕа ыллыктарын сырдатар.

Айылҕа кистэлэҥ күүстэрэ,
Сиргэ, халлааҥҥа тиһиллэн,
Сэмээр усталлар долгуннура,
Оһуор-бичик буолан тигиллэн.

18.05.25.
Туйаара Олесова, Нам