Автор: 
Россияҕа Аҕа дойдуну, Саха сиригэр — Ийэ дойдуну көмүскээччилэр, Нам улууһугар Кыайыы сылынан, Саха суругунан литэрэтиирэтэ төрүттэммитэ 125 сылыгар уонна “Төрөөбүт тыл, сурук-бичик” декадатыгар анаммыт улахан кылаас оҕолоругар аналлаах «Саха тыла- өркөн өйбүт» хамаанданан күөн-күрэс олунньу 19 күнүгэр ыытылынна. Намнааҕы Н.М.Рыкунов аатынан киин библиотека ааҕар сырдык саалатыгар улуус оскуолаларыттан үөрэнээччилэр муһуннулар. Кинилэри республикатааҕы уонна улуустааҕы уус-уран түһүлгэлэр кыайыылаахтара «Талбаана» фольклорнай бөлөх чабырҕахсыттара (сал. Мария Степановна Григорьева – Маайа) П. Бубякин үгэлэрин ааҕан эҕэрдэлээтилэр. Эҕэрдэ тылы Намнааҕы киин бибилэтиэкэ методиһа Н.В. Павлова тиэртэ уонна оҕолорго ситиһиилэри баҕарда.
Уопсайа 5 хамаанда 7 түһүмэххэ араас сорудахтары ылан билиилэрин, сатабылларын көрдөрөн кииристилэр. Күрэһи библиотека үлэһиттэрэ Р.Н. Дьяконова, М.И. Петрова иилээн-саҕалаан ыыттылар. Бу дьоро күн дьүүллүүр сүбэҕэ “Нам улууһа” МТ культураҕа уонна духуобунай сайдыыга сүрүннүүр специалиһа, кыраайы үөрэтээччи С.А. Орлова, «Эҥсиэли” редакция маҥнайгы категориялаах редактора, Россия суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ С.М. Аргунов, Н. Рыкунов аатынан улуустааҕы модельнай библиотека ааҕааччыны кытта үлэлиир отдел сэбиэдиссэйэ Л.С. Григорьева үлэлээтилэр.
Интеллектуальнай оонньуу түһүмэхтэрин билиһиннэрэр эбит буоллахха: I түһүмэх «Өркөн өй» — манна экран нөҥүө оҕолор варианнардаах боппуруостарга эппиэттээтилэр. II «Ийэ тылгыттан абыралы булуоҥ» түһүмэххэ хас биирдии хамаанда иккилии бэриллибит тыллары тылдьыттан булан быһаардылар, этии толкуйдаатылар. III «Кини кимий?» түһүмэххэ саха суруйааччыларын мэтириэттэрин таайдылар. IV «Мин таптыыр сахам тыла» түһүмэххэ хамаандаттан биирдии киһи тыл туһунан хоһооннору талан, тута сахалыы дорҕоонноохтук, иэйиилээхтик аахтылар. V «Төрөөбүт тыл түһүлгэтигэр ыалдьыт» түһүмэххэ экран нөҥүө Наммыт улууһун сахалыы куттаах салайааччылара, биллэр дьоннор оҕолорго боппуруос биэрдилэр, оҕолор эппиэттэрин кэнниттэн сөптөөх хоруйун кэҥэтэн быһааран кэпсээтилэр. VI «Маллаах иһит кистэлэҥэ» түһүмэххэ хамандыырдар бириэмэҕэ бэриллибит тылларга антонимнары этэргэ күрэхтэстилэр. Түмүккэ VII «Өбүгэ оонньуута» түһүмэххэ Наммыт улууһугар сахалыы оонньуу тарҕатааччылар Р.Л. уонна В.В. Федоровтар айан оҥорбут “Балыксыттар” оонньууларыгар илин-кэлин түһүстүлэр.
Күрэххэ оҕолор саха эйгэтин билиилэрин таһыма киһини үөрдэрин тэрийээччилэр, дьүүллүүр сүбэ бэлиэтээтилэр. Араа-бараа киирсии түмүгэр үс бастыҥ хамаандалар инники таҕыстылар. Ол курдук, 3 м. Модут орто оскуолатын «Дьулуур», 2 м. И.Е. Винокуров аатынан Хатыҥ-Арыы орто оскуолатын «Добун» хамаандалара үллэһиннилэр уонна 1 м. И.С. Гаврильев аатынан Нам 1-кы N-дээх орто оскуолатын «Өрөгөй» хамаандата ылан көһө сылдьар кубогынан наҕараадаланна.
«Дьулуур» хамаанда командира Сыроватскай Артур күрэх туһунан санаатын бу курдук үллэстэр: «Күрэхтэһии олус үчүгэй, астынныбыт, үһүс буолары ситистибит. Сорудахтар барыта интэриэһинэйдэр, суруйааччылар мэтириэттэрин таайыы чэпчэки этэ. Балыктааһын оонньуу олус сэргээтим”.
«Добун» хамаандаттан Матананов Спартак: «Күрэх олус үчүгэйдик ааста. Оҕолор бары бэлэмнээх кэлбиттэр. Түһүмэхтэр олус интэриэһинэйдэр, ыйытыылар барыта саҥаттан саҥа буолан элбэҕи биллибит. Биһиги кыһыылаахтык биир баалынан хотторон иккис буоллубут. Тус бэйэбэр хоһоону иэйиилээхтик ааҕыы чэпчэки этэ, тоҕо диэтэр хоһоон ааҕыытыгар куруук кыттабын».
Кыайыылаах «Өрөгөй» хамаандата чилиэннэрэ үөрүүлэрин үллэстэллэр: «Былырыын бу күрэххэ кыттыбыппыт эрээри, миэстэлэспэтэхпит. Быйыл бастаабыт буолан үөрүүбүт үгүс. Ыалдьыт түһүлгэтигэр кырыымпа туһунан ыйытыкка ыарырҕаттыбыт, эрээри саҥаны биллэхпит. Аныгыскыга да кыттарга баҕалаахпыт».
Өркөн өй” күрэхпитигэр кыайыылаахтарбытын өссө төгүл эҕэрдэлиибит. Ол гынан баран, бу күн хас биирдии кыттааччы кыайыылаах буолла, тоҕо диэтэр хас биирдии оҕо туох эмит саҥаны, сонуну биллэ уонна иҥэриннэ. Инникитин күндү кэнчээри ыччаттарбытыгар баҕарабыт төрөөбүт дойдуга бэриниилээх буолууну, төрөөбүт тылгытын, суруккутун-бичиккитин толорутук туттар, өрө тутар, киэн туттар, киэҥ эйгэҕэ тарҕатар дьоһун дьон буоларгытыгар!
Мария Петрова
