Автор: Киһиэхэ биирдэ анаммыт олоҕу сиэрдээхтик, чиэстээхтик уонна бэйэтин кэнниттэн суол-иис хаалларар гына олорон, салайтаран күн бүгүн кэнчээри ыччат дьоммутугар дьоһун нэһилиэстибэ хаалларбыт үтүө дьоннорбут Нам улууһугар үгүстэр.
2025 сыл ахсынньы 6 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Российскай Федерация үтүөлээх экономиһа, Нам улууһун Бочуоттаах киһитэ Терентий Иванович Замятин төрөөбүтэ 100 сылын туолла.
Бу дьоһун үбүлүөйдээх сыл устатын тухары Терентий Иванович Замятин, кини сырдык аатын үйэтитэр киэҥ, дириҥ ис хоһоонноох араас таһымнаах тэрээһиннэр ыытыллан кэллилэр. Терентий Замятин наука уонна статистика чахчыларыгар олоҕуран улуус социальнай-экономическай, культурнай сайдыытын, историятын толору сырдатан суруйбут дьоһун киһибит буолар.
Ол курдук Нам улууһун кииннэммит библиотекатын ситимэ «Эҥсиэли кэрэһитэ» 100 ыстатыйалаах электроннай альманаҕы оҥорон таһаарда, альманахха сүрүннээн Нам улууһун историята, үлэһит чулуу дьон олохторун, үлэлэрин туһунан Терентий Иванович уонна кини туһунан дьон сырдык өйдөбүллэрин, ахтыыларын суруйбуттара киирбитэ.
Сырдык санаалаах киһи туһунан дьоҥҥо-сэргэҕэ кэпсиир быыстапка «Үйэлээх олох кэрэһитэ» оҥоһуллан дьон-сэргэ болҕомтотугар тахсыбыта, быыстапкаҕа Терентий Иванович чахчылаах сыыппараларынан суруйбут кинигэлэрэ, матырыйааллара, кини туһунан ыстатыйалар турдулар.
Ахсынньы 27 күнүгэр Терентий Замятин олоҕун, айар үлэтин сырдатыы туһунан «Саха» НКИХ «Олох үөһүгэр» биэриигэ биир дойдулаахтарбыт, уола Андрей Терентьевич Замятин кыттыыны ыллылар.
Улуус оскуолаларыгар Н.Рыкунов аатынан киин, модельнай библиотека кыраайы үөрэтэр салаа библиотекара Раиса Дьяконова уонна библиограф Раиса Гоголева бэлэмнээбит “Үйэлээх олох кэрэһитэ” диэн медиауроктар ыытылыннылар.
Терентий Иванович төрөөбүт күнүгэр «Хочом дьонугар аныыбын» общественность үөрүүлээх тэрээһинэ Максим Аммосов аатынан культура уонна духуобунай сайдыы дыбарыаһыгар буолан ыччат дьону, улуус олохтоохторун муста. Бу үйэтитии, дьоро күҥҥэ истиҥ эҕэрдэлэрин, ыллык санааларын тиэртилэр СӨ Государственнай мунньаҕын (Ил Түмэн) бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев, СӨ культура уонна духуобунай сайдыы миниистирэ Афанасий Ноев, улуус баһылыга Юрий Слепцов, РФ Государственнай статистикатын солбуйааччы Марта Керемясова, Россия наукаларын Академиятын Сибиирдээҕи салаатын Хотугу дойду аҕыйах ахсааннаах омуктарыне кыһалҕаларын уонна гуманитарнай чинчийии институтун научнай сотруднига Владислав Сыроватскай, СӨ Наукаларын академияттын маамаҥҥа майгынныыр фаунаны үөрэтии отделын инженер-чинчийээччитэ Иннокентий Павлов.
Бу күн биир улахан тэрээһин IV Замятинскай ааҕыылар Сивцев П.И. аатынан этнография уонна история түмэлигэр ахсынньы 6 күнүгэр улахан дьоҥҥо ыытылыннылар. Бу ааҕыылар 2010 сылтан саҕаланан 5 сыл буола-буола ыыттыллан кэллилэр. Хас биирдии кыраайы үөрэтээччи бэйэтин чинчийиилэрин саҕалыырыгар бу ааҕыылар төһүү күүс буолбуттара, үлэлэрин олуктара ууруллубуттара.
Тэрээһини эҕэрдэ тылынан Нам улууһун дьаһалтатын социальнай боппуруостарга баһылык солбуйааччыта Протопопов Егор Андреевич, Нам улууһун култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга салалтатын салайааччыта Ядрихинскай Семен Прокопьевич арыйдылар. Дьокуускайтан ыҥырыылаах ыалдьыттар СӨ Наукаларын Академиятын палеонтологияҕа уонна мамоҥҥа майгынныыр фаунаны үөрэтии отделын инженер-чинчийээччи Павлов Иннокентий Семенович уонна Арассыыйа наукаларын академиятын Сибиирдээҕи салаатын Хотугу дойду аҕыйах ахсааннаах омуктарын кыһалҕаларын уонна гуманитарнай чинчийии Институтун научнай сотруднига Сыроватскай Владислав Владимирович олус интэриэһинэй дакылааттары аахтылар уонна эксперт быһыытынан үлэлээтилэр.
Быйылгы ааҕыыларга 16 кыраайы үөрэтээччилэр, Нам улууһун историятын сэҥээрэр биир дойдулаахтарбыт кыттыыны ыллылар, 3 хайысханан дакылааттары аахтылар. Экспертар үрдүк таһымнаах, дириҥ ис хоһоонноох дакылааттар ааҕыллыбыттарын, кыттааччылар салгыы үлэлэрин сайыннаран иһэллэригэр баҕа санааларын тиэртилэр.
Улахан дьоҥҥо IV Замятинскай ааҕыылар түмүктэрэ:
1 хайысха- «Т.И.Замятин олоҕо уонна үлэтэ”
1 миэстэ — Бочкарева Лена Егоровна (Көбөкөн), «Терентий Замятин Нам Көбөкөнүн туһунан историческай бэлиэтээһиннэриттэн” дакылаатын иһин.
2 миэстэ — Корякина Яна Егоровна (Нам), “Чахчы кэриэһи толорбут киһи” дакылаатын иһин.
3 миэстэ — Гоголева Мария Алексеевна (2Хомустаах), “Мурчуку Замятиннара” дакылаатын иһин.
2 хайысха- “Нам улууһа: сылтан сыл сайдыыта”
1 миэстэ — Винокурова Мария Григорьевна, Бурнашев Афанасий Михайлович (Хамаҕатта), “Киһи аатыттан ситимнээх Хамаҕатта сирдэрин ааттара” дакылааттарын иһин.
2 миэстэ — Сивцева Элеонора Эллеевна (Дьокуускай), «О чем рассказывает тарелка? Информативность музейных коллекций” дакылаатын иһин.
3 миэстэ- Жиркова Парасковья Афанасьевна (Нам), «Көлүөнэни ситимниир суол» дакылаатын иһин.
3 хайысха – “Кыайыы 80 сыла: саҥа чинчийиилэр”
1 миэстэ — Васильева Любовь Ивановна (Хатырык), “Оонньооботох оҕо саас. Хатырык нэһилиэгэ сэрии сылларыгар” дакылаатын иһин.
Маны таһынан Замятиннар дьиэ кэргэн анал биһирэбил бириистэрин Гоголева Мария Алексеевнаҕа анаатылар.
IV Замятинскай ааҕыылар кыайыылаахтарыгар бириистэри туруорбут, өйөөбүт Ленскэй нэһилиэк (баһылык Сокольников П.Г.), Хамаҕатта (баһылык Ушницкай Е.С.), Партизан (Зырянов А.Н.), 2Хомустаах (баһылык Новгородов Л.Н.), Никольскай (баһылык Уйгу Сайаан Айхан уола) олохтоох дьаһалталарыгар тэрийэр комиссия аатыттан дириҥ махталбытын тиэрдэбит.
Нам улууһун биир бастыҥ Саарын киһитэ – төрөөбүт дойдутун туһугар үлэлээн-хамсаан, олорон ааспыт кыраайы үөрэтээччи Терентий Иванович Замятин олорбут олоҕо, таһаарыылаах үлэтэ төрөөбүт дойдутугар, улууһугар бастыҥ холобурунан сылдьар.
Төрөөбүт улууспут историятын үөрэтиигэ, дьоһун дьоммут ааттарын үйэтитиигэ, нэһилиэкпит сайдарын, дьоно-сэргэтэ туруктаах олохтоох буоларын туһугар салгыы бииргэ үлэлии туруоххайын диэн баҕа санаабытын этэбит уонна махтанабыт.
Наталья Павлова,
Нам улууһун библиотекаларын кииннэммит тиһиктэрин методическай салаатын сэбиэдиссэйэ
